Uit je hoofd, In je lijf
Artikelen over Emoties
Ieder jaar volgen meer dan honderd mensen een van de trainingen van ons platform ‘Uit je hoofd, in je lijf’ en alhoewel de reden om een traject te starten kan verschillen, zie wij als coaches heel duidelijk terug dat in de kern van iedere coach- of hulpvraag, ‘het overactieve brein’ veelal de reden is dat men zich mentaal niet prettig voelt. De huidige maatschappij en hoe deze in elkaar steekt, doet immers een groot beroep op onze cognitie waardoor onze hersenen vrijwel permanent in de vijfde versnelling staan.. Het denken gaat maar door en als gevolg daarvan reageert ons lichaam met een vecht-, vlucht- of freeze-stand.
Hoe zit het precies?
Onze samenleving kenmerkt zich door een overwaardering van de geest, of het nu ging om je leerprestaties op school, de wijze waarop je jezelf uitdrukt of verwoordt, de examens die je hebt afgelegd of hoe je presteert op je werk, het is overwegend het product van ons cognitieve brein. En laten we eerlijk zijn, onze ratio is inderdaad enorm belangrijk om te kunnen overleven. Maar van oudsher is er voor gevoelens in onze maatschappij veel minder ruimte. Openheid over gevoelens wordt in onze samenleving vaak geassocieerd met zwak zijn, machteloosheid of instabiliteit.
We zijn emoties als iets ingewikkelds gaan beschouwen waar we weinig grip op lijken te krijgen. De meeste mensen zijn nauwelijks meer in staat gevoelens te herkennen en erkennen omdat we geleerd hebben onszelf te censureren en lastige gevoelens weg te stoppen of te rationaliseren. Of zoals Elisabeth Kubler-Ross het stelt: “Velen van ons worden 's morgens wakker en lopen naar de douche, waar we het vuil van gisteren wegwassen, terwijl de emoties van gisteren gewoon blijven zitten.”
Dempen van gevoelens
Een opvallende gewaarwording die wij bemerkten bij de cliënten die we de afgelopen jaren hebben mogen begeleiden met onze aanpak, was dat niemand van hen in staat was om selectief emoties te dempen. Wanneer de donkere emoties bij iemand niet gevoeld mogen worden, dan ontneemt deze persoon zichzelf direct ook de lichte emoties. Eigenlijk kun je je voorstellen dat deze persoon zichzelf met het dempen van zijn gevoel binnen een soort bandbreedte plaatst, weliswaar met het comfort van het niet hoeven voelen van de bodem van de put, maar ook de toppen van geluk liggen buiten het bereik. Het lukt niemand om een lijstje met negatieve emoties te maken en zich voor te nemen om het leven in te gaan richten zonder emoties als teleurstelling, verdriet, machteloosheid, woede, schaamte, schuld en pijn. Wanneer je deze buiten de deur houdt, ervaar je simpelweg weinig geluk. Het weer dúrven voelen van alles wat het leven te bieden heeft, dat is de sleutel naar mentaal (en fysiek) welbevinden.
Wat cijfers
Werkstress is beroepsziekte nummer 1 volgens het TNO. OM werkstress voor de gehele beroepsbevolking aan te pakken vindt sinds 2014 de week van de werkstress plaats, op initiatief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Werkstress als reden voor verzuim is gestegen van zestien procent in 2015 naar inmiddels twintig procent van het totale verzuim in 2018. Zestien procent van de werknemers ervaart burn-outklachten. Dit leidt tot uitval, misère voor de werknemer en hoge kosten voor de werkgever. In 2016 waren de totale kosten voor verzuim gerelateerd aan werkstress 2,5 miljard aan negen miljoen door stress verzuimde werkdagen! Het belang om zaken gericht en effectief aan te pakken zijn dus groot.
Waarom praten alleen niet helpt
In Vrij Nederland werd in november 2018 een mooi artikel geschreven over de zienswijze van Prof. Dr. Bessel van der Kolk, hij doet al meer dan 30 jaar onderzoek in Amerika naar psychische klachten, in het bijzonder naar trauma. Van der Kolk geeft in het artikel aan: ‘Na een traumatische gebeurtenis kan het lichaam in een vlucht- of vechstand blijven staan.. ‘Praten is dan vaak de standaard behandelmethode, alhoewel dat niet altijd helpt’, zo kopt het artikel. Van der Kolk deed veel onderzoek naar wat zich afspeelt in het brein van getraumatiseerde mensen. ‘Daarin werd duidelijk dat het taalcentrum in de hersenen, zich bij heftige ervaringen afsluit. Hierdoor kunnen mensen met een vorm van trauma moeilijk taal vinden om zaken te beschrijven’ zo concludeert hij op basis van jarenlang onderzoek.
Vrij Nederland geeft verder aan in het bewuste artikel: ‘Praten over trauma -de dominante aanpak die studenten psychologie sinds het begin van de negentiende eeuw aangeleerd krijgen- helpt maar deels. Praten kalmeert het lichaam niet, terwijl iemand met een trauma, daar juist behoefte aan heeft. Natuurlijk heeft praten over je problemen heus wel zin en het nuttige aan bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie is dat het je helpt begrijpen: dit is er gebeurd met mij. Maar begrijpen waaromje iets voelt, verandert weinig aan hoeje je voelt.’ (Vrij Nederland, november 2018)
Wij pleiten voor een ‘Hoofd-lijf aanpak’
Van der Kolk komt met al zijn onderzoek uit op een andere aanpak, welke erop gericht is om het lichaam te kalmeren. Een vorm van lichaamsgerichte therapie is veel effectiever in de aanpak van traumatische klachten of problemen.
Zijn bevindingen sluiten aan bij de cijfers die wij ieder jaar weer kunnen laten zien over alle deelnemers die onze lichaamsgerichte aanpak hebben gevolgd. Onze aanpak gaat ervan uit dat we altijd het lichaam betrekken bij het leerproces. Grofweg bestaan onze stappen uit: vertragen, het lichaam kalmeren en datzelfde lichaam benutten om zaken te doorvoelen en uiteindelijk van daaruit zaken ander aan te pakken.
Beide trainingen van het ‘Platform Uit je hoofd, in je lijf’ kun je zien als een praktische vertaalslag naar het daadwerkelijk gaan (leren) voelen. Waar en hoe manifesteert een gevoel zich bij jou als persoon en hoe kun je ‘het voelen’ meer gewaar worden? Door gevoelens weer écht te leren voelen en vervolgens via een stappenplan te gaan managen, leren deelnemers zichzelf eerder los te maken van gebeurtenissen. Door het managen van gevoelens voorkom je dat je overweldigd raakt door je emotionele reactie.
Meetbaar effect
De programma’s worden in uiteenlopende situaties en coachvragen toegepast, al dan niet onder begeleiding van een coach. Bij aanvang van het programma vindt er altijd een nulmeting plaats van de huidige situatie, waarbij persoonlijke belemmeringen en (lichamelijke) klachten nauwkeurig worden geregistreerd. Aan het eind van ieder programma worden behaalde resultaten geïnventariseerd. Na toestemming van de deelnemer, kan de effectiviteit van het programma via een digitale uitdraai op grote schaal worden gemeten. Effectmeting bij klanten van het eerste uur, zij die het programma vijf jaar geleden direct na de introductie hebben gevolgd, leert dat het traject daadwerkelijk duurzaam bijdraagt aan de algehele ontwikkeling van een persoon. Het ‘stap-voor-stap’-karakter van het programma, maakt dat iedereen de tijd krijgt om de materie te begrijpen, te ervaren én toe te passen, waardoor het, mits er blijvende aandacht voor is, ook duurzaam deel kan gaan uitmaken van het nieuwe gedrag.
Meer informatie? Benader een van de coaches op www.uitjehoofd-injelijf.nl
Bron: Vrij NederlandAl vaker hebben we het op deze website over emoties en de wijze waarop ze zich verklikken in ons lichaam. Daarmee zijn onze emoties van groot belang voor ons welbevinden. Elke emotie heeft een andere favoriete plek in je lichaam om zich te openbaren, alleen we zijn zo druk met ons hoofd bezig, dat we ons hier nauwelijks bewust van zijn.
Negatieve emoties verdwijnen niet door ze te negeren, sterker nog ze gaan zich nestelen op een specifieke plek in ons lichaam met -na verloop van tijd- alle gevolgen van dien. Opgekropte emoties beïnvloeden onze fysieke gezondheid, waarbij ons lichaam het toneel is voor de mentale conflicten die zich binnenin ons afspelen. De impact van emotionele onderdrukking op ons immuunsysteem, onze spijsvertering en ademhaling is groot.
Behalve ‘ons denken’, dat in ons cognitieve brein zetelt, hebben we ook een gevoelskant, welke wordt aangestuurd door ons emotionele brein. Emoties voelen we terug in ons lichaam en niet in ons hoofd, dat is wel duidelijk. Zonder emoties zou het leven saai en kleurloos zijn, emoties geven je het gevoel dat je leeft, dat je bestaat. Maar ze kunnen ons ook danig in de weg zitten en verhinderen dat we logisch nadenken en tot (goede) actie komen.
Juist wanneer we met negatieve emoties geconfronteerd worden, is het goed om deze onder de loep te nemen want ze vertellen je veel over je Zelf. Wat maakt dat je zo emotioneel op iets of iemand reageert?
Als je je realiseert dat je altijd zelf verantwoordelijk bent voor hoe je reageert, zullen anderen geen enkele macht of controle meer over je hebben. In plaats van je boos of bezorgd af te vragen waarom de ander je zo van streek maakt, kun je de situatie als uitnodiging zien om jezelf te verkennen: je innerlijke reacties toe te laten en met een milde blik te observeren. Richt je op zelfinzicht in plaats van anderen de schuld te geven. Onderzoekers zeggen dat het ‘greep krijgen’ op je emoties voor een groot deel kan bepalen of je succes in het leven hebt of niet.
In de training UJHIJL gaan we met dit gegeven praktisch aan de slag, je zult jezelf door alle oefeningen op verschillende manieren steeds iets beter leren kennen. Vanuit deze kennis, kun je gaan handelen en ingrijpen waar je voorheen passief bleef.
Alvast een oefening
Probeer eens elke dag je gedachten en je gevoelens over een situatie noteren, gedurende een week. Deze dagelijkse gebeurtenissen hoeven niet perse heel groots en ingrijpend te zijn, juist de kleine situaties kunnen veel informatie geven over de wijze waarop jij reageert. Je zult zien dat je na een week observeren, veel meer weet over jezelf en de wijze waarop jij op situaties reageert!
En smaakt dit naar meer? Meld je dan aan voor de gratis mini-training op deze website.
In het werk van mij en mijn collega-coaches komen we dagelijks in contact met mensen voor wie het lastig is om met stress om te gaan. Mensen bij wie, zoals ze zelf aangeven, problemen zich opstapelen, mensen die vast zitten in patronen en die het lastig vinden om een gevoel van eigenwaarde te voelen.
Wat wij vooral aan hen merken is dat zij allen de behoefte hebben om gevoelens te dempen, uit de weg te gaan of zich ertegen te verzetten. Dat dempen lijkt, zeker voor de korte termijn, nu eenmaal prettig te zijn, want hiermee haal je de scherpte weg van verdriet, boosheid of frustratie. Dus je kiest voor de bekende en vertrouwde weg: dempen van alle narigheid die je ervaart!
Dat kun je doen door jezelf af te leiden, door vooral anderen de schuld te geven, door te gaan piekeren, veel te sporten, door veel tv, films of internet te kijken, altijd maar bezig te blijven, te shoppen, blijven plannen etc. Veel ernstiger wordt het als je jezelf gaat verdoven met drank, drugs, alcohol etc. Elke vorm van verslaving kun je zien als het chronisch en dwangmatig dempen van gevoelens.
Alhoewel sommige mensen zich bewust zijn van hun eigen ontwijkende gedrag, is het overgrote deel van de mensheid zich écht niet een bewust van het feit dat ze steeds maar weglopen voor een heel natuurlijk gegeven, namelijk het voelen van het gevoel!
Laat ik het een klein beetje in perspectief plaatsen; natuurlijk is het oké om gevoelens soms wat te dempen om niet altijd de rauwe pijn te hoeven voelen, dat kan heus geen kwaad. Het helpt ons juist om stabiel te blijven en de scherpe kantjes van het leven af te halen. We kunnen nu eenmaal niet op alle pijnlijke slakken zout gaan leggen… veel te vermoeiend!
Maar aan de andere kant, lijkt het negeren van gevoelens een gewoonte te worden en blijkt het de bron te zijn van veel stressgerelateerde problemen. Want wat zijn dan de gevolgen van deze opgelegde zelfcensuur?
Een eerste belangrijk gevolg is dat dempen leidt tot volledig dempen. Je kunt als mens namelijk niet alleen je negatieve gevoelens dempen. Wanneer je je gevoelens dempt, dan geldt dit voor zowel de negatieve gevoelens, als ook voor de positieve gevoelens. Het lijkt dus in eerste instantie fijn te zijn om niet de bodem van de put te hoeven voelen, maar onthoud dan wel dat je door te dempen ook niet de toppen van geluk kunt ervaren!
Je kunt het zo zien: als je je gevoelens dempt, dan top je jezelf als het ware van boven en van beneden af. Je leeft binnen een door jou zelf opgelegde bandbreedte. Je dient jezelf een soort natuurlijke Prozac toe en leeft op de automatische piloot.
Een volgend, hiermee samenhangend gevolg is dat je door te dempen, een belangrijk deel van jezelf negeert: als het negatieve gevoel er niet mag zijn, corrigeer je eigenlijk je natuurlijke IK. Als je (al dan niet onbewust) tegen jezelf zegt Ik mag dit niet voelen, dan zeg je eigenlijk tegen jezelf: dit deel van mij mag er niet zijn!
Wanneer je deze redenering kunt volgen, dan is het gemakkelijker om te begrijpen dat je door het dempen van gevoelens, je ‘eigen waarden’ wegduwt. Met andere woorden: het ervaren van eigenwaarde lijkt dan een onmogelijke opgave.
Dus laat ik mijn verhaal besluiten met een positieve wending: er is voor iedereen een alternatief beschikbaar, namelijk het wél ervaren van je emoties! En wil je dit nog een stap verder ontwikkelen, dan raad ik je aan om je emoties te gaan managen. Meer daarover vind je bij eerdere artikelen over emoties en emotiemanagement op de site.
In dit artikel wil ik graag inzoomen op onze emoties. Emoties zijn een belangrijk onderdeel van ons mens zijn. Zonder emoties –zowel negatief als positief– kunnen we ons leven niet beleven in alle gradaties waarin het zich aan ons voordoet. Emoties geven je het gevoel dat je leeft, dat je bestaat. Met andere woorden, emoties maken het leven, de moeite waard. Zonder emoties zou ons leven saai en kleurloos zijn, want stel je voor dat je geen emoties bezat, dan zou de wereld eigenlijk niet meer dan een aaneenschakeling van gebeurtenissen en feiten zijn. Juist door onze emoties veranderen deze los staande gebeurtenissen in een levende en afwisselende ervaring!!
We ervaren allemaal een grote variëteit aan emoties, van lichte wrok tot grote woede en van vredige kalmte tot opperste staat van geluk. En al die emoties voel je terug in je lichaam. En juist omdat we deze grote verscheidenheid aan emoties kunnen ervaren, verschillen wij van dieren en kunnen wij ons leven écht beleven in alle gradaties die zich voordoen en maakt het ons leven zo interessant.
Er komen altijd dingen in je leven voorbij die iets met je doen, maar hoe jij erop reageert, verschilt van hoe de ander erop reageert. Wat voor de één stressvol is, kan voor de ander juist een uitdaging zijn. En het kan zijn dat je je niet altijd bewust bent van je diepere gevoelens en hoe deze je lichaam, energie en gedachten en relaties beïnvloeden, maar ze zijn altijd in jou aanwezig.
Tot zover is er niets aan de hand. Maar het wordt echter pas een probleem als wij emoties indelen naar: ‘gewenst’ en ‘ongewenst’. Dit zorgt ervoor dat lastige gevoelens als ‘frustratie’, ‘angst’, ‘onzekerheid’ als het even kan vermeden worden of erger, genegeerd, terwijl de fijne gevoelens als ‘geluk’ moeten worden nagejaagd.
En dat is een erfenis uit onze cultuur die al eeuwenlang wordt doorgegeven. We hebben geleerd om te kijken naar emoties als ‘goed’ of ‘slecht’. Dat is inmiddels zo’n automatisme geworden dat we er niet omheen kunnen: we hebben geleerd dat positieve gevoelens (aardig, blij), fijn en goed zijn en dat negatieve gevoelens zoals bijvoorbeeld ‘woede’ eigenlijk ongewenst zijn.
Een belangrijk gevolg van dit onderscheid in ‘gewenst’ of ‘ongewenst’ is dat we negatieve of slechte gevoelens onderdrukken of ontkennen omdat we ze niet mogen of willen hebben. Maar wat richten we dan aan bij onszelf?
Het resultaat is dat de meeste mensen niet goed meer in staat zijn om gevoelens te herkennen en te erkennen omdat we geleerd hebben onszelf te censureren. Het vervelende is echter: emoties laten zich niet wegstoppen en zonder een uitweg naar buiten, slaan ze zich op in je lichaam, waar ze er op een later moment weer uit kunnen komen.
Meer artikelen
Webdesign